Bezpieczeństwo w perspektywie następnych pokoleń – zdrowe życie, dorastanie i starzenie się t.1.

Problematyka bezpieczeństwa zdrowotnego coraz szerzej pojawia się we współczesnej literaturze naukowej oraz popularnonaukowej jak również staje się przedmiotem zainteresowania osób, decydujących o kształcie polityki państwa i ekspertów z zakresu zdrowia publicznego. Może to świadczyć o wzrastającej świadomości na temat roli promocji zdrowia, profilaktyki chorób czy też edukacji zdrowotnej w społeczeństwie, zarówno naszego kraju jak również innych państw europejskich. Zgodnie z definicją, zawartą w Konstytucji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), zdrowie to całkowity dobrostan fizyczny, umysłowy i społeczny, a nie jedynie brak choroby lub kalectwa. Poziom dobrostanu jest wyznacznikiem postępu i rozwoju społecznego. Można go analizować w oparciu o takie zmienne jak przeciętne trwanie życia, umieralność, przyczyny zgonów, czynniki ryzyka, obciążenie chorobami i wiele innych. Należy mieć jednocześnie na uwadze różnice poziomu dobrostanu w rozumieniu definicji WHO, jakie występują w poszczególnych populacjach oraz krajach.
Analizując tę problematykę w ramach Europejskiego Regionu WHO, obejmującego 53 kraje i około 900 mln osób, warto wspomnieć, że średnia długość życia w okresie 1990-2010 r. zwiększyła się o 5 lat, przy czym w poszczególnych krajach w roku 2010 wynosiła od 68,7 do 82,2 lat, co stanowi różnicę aż 13,5 lat. Rozbieżności te pogłębiają się przy podziale według płci lub podregionów Europejskiego Regionu WHO. Duże zróżnicowanie w poszczególnych grupach krajów widoczne jest w aspekcie umieralności, jednakże budujący jest fakt, że od roku 1990 stale zmniejsza się umieralność dzieci we wszystkich krajach europejskich, należących do Światowej Organizacji Zdrowia. Na trendy umieralności wpływa niewątpliwie starzenie się społeczeństwa Europy, przy czym w grupie wieku powyżej 65 lat umieralność spadła w okresie 1980-2010 r. o 25%. Najczęstsze przyczyny zgonów na początku XXI wieku to choroby układu krążenia, nowotwory, a w dalszej kolejności przyczyny zewnętrzne w postaci urazów lub zatruć.1
Poza opisanymi wyżej, niektórymi zaledwie trendami, obrazującymi stan zdrowia mieszkańców Europy, należy pamiętać o podstawowych przyczynach chorób, w tym głównie czynnikach ryzyka (m. in. palenie tytoniu, szkodliwe spożycie alkoholu) oraz czynnikach społecznych i ekonomicznych (zwłaszcza brak dostępu ludności do efektywnych usług zdrowotnych, m.in. z powodu zamożności, płci czy statusu zawodowego). Ich analiza i rozumienie jest istotne w procesie kształtowania polityki zdrowotnej, funkcjonowania systemu opieki zdrowotnej czy też opracowywania programów z zakresu profilaktyki chorób. Jest to bezcenne źródło wiedzy, wskazujące obszary interwencji, takie jak aktywność fizyczna, żywienie, zmniejszenie spożycia substancji psychoaktywnych i wiele innych.